Tháng 12-1967, Bộ Chính trị Trung ương Đảng ra Nghị quyết về mở cuộc tiến công nổi dậy Xuân 1968. Nghị quyết nêu rõ: "Nhiệm vụ trọng đại và cấp bách của ta là động viên những nỗ lực lớn nhất của toàn quân, toàn dân ở cả hai miền đưa cuộc chiến tranh cách mạng của ta lên một bước phát triển cao nhất bằng phương pháp tổng tiến công và nổi dậy đồng loạt để giành thắng lợi quyết định. Tấn công quân sự trên các chiến trường và sự nổi dậy ở các đô thị lớn là hai mũi tiến công chính kết hợp chặt chẽ với nhau, hỗ trợ nhau và thúc đẩy toàn bộ cuộc tổng tiến công và nổi dậy đồng loạt... Mở đầu cho cuộc tổng tiến công và nổi dậy đồng loạt lấy chiến trường chính là Sài Gòn - Nam Bộ và Trị Thiên-Huế, trọng điểm là Sài Gòn, Huế, và các thành phố lớn".
Thường
vụ Khu ủy, Quân khu ủy lập kế hoạch thực
hiện quyết tâm chiến lược của
Trung ương:
"Tập trung lực lượng chủ
yếu của Quân khu,
phát huy cao độ sức
mạnh tổng
hợp của lực lượng ba thứ
quân, của đông đảo quần chúng bí mật,
bất ngờ tiến công và nổi dậy
tiêu diệt toàn bộ cơ quan đầu não, chiếm lĩnh thành phố Huế,
đồng thời phát triển thắng lợi, tiêu
diệt và làm tan rã toàn bộ ngụy quân, ngụy quyền,
thiết lập
chính quyền cách mạng". Hội nghị Thành ủy Huế đã ra Nghị quyết:
"Tình thế
hiện nay vô
cùng thuận lợi và thành phố của
ta là một
chiến
trường chứa đựng nhiệm vụ cách mạng về chính trị, quân
sự rất lớn, có nhiều
ý nghĩa.
Tin tưởng,
đoàn kết nhất trí chung quanh quyết tâm,
ý đồ của Thường vụ Khu ủy, dốc lòng nâng cao trình độ và quyết tâm, Đảng bộ thành phố ta tin
tưởng chắc chắn sẽ động viên được nhân dân và lực
lượng võ trang phấn đấu vượt qua mọi khó
khăn, gian khổ hoàn thành nghĩa vụ của mình".
ta là một chiến trường chứa đựng nhiê
Mặt trận Huế được tổ chức thành 2 cánh (2
mặt trận).
Huyện Hương Thủy thuộc cánh Nam. Cánh Nam từ bờ nam sông Hương đến
bắc sông Truồi. Lực lượng cánh Nam gồm quân dân Hữu ngạn huyện Hương Thủy. Đồng
chí Xuân, Ngà Thành
ủy viên, Bí thư Huyện ủy Hương
Thủy là thành viên Ban chỉ huy cánh Nam.
Nhiệm vụ cánh Nam được
Bộ chỉ huy Mặt trận Huế giao là: "Phát huy sức mạnh tổng hợp của 3
thứ quân, quần chúng tiến hành
tiến công, nổi
dậy, nhanh chóng tiêu diệt và
làm tan rã toàn bộ cơ quan đầu
não, lực lượng
ngụy quyền,
ngụy quân, chiếm khu Tam
giác Huế. Tiêu diệt, tiêu hao, đánh tê liệt căn cứ Mỹ ở Phú Bài, trung
đoàn xe tăng
Mỹ, tiến tới cô lập chúng,
tiêu diệt
quân địch phản kích, giải phóng toàn bộ nông thôn ngoại
thành và
2 huyện
Phú Vang, Hương Thủy, thiết lập và giữ vững chính
quyền cách mạng".
Sau
khi tiếp thu Nghị quyết cấp trên,
đồng chí
Xuân Ngà đã triển khai
Nghị quyết tổng
tiến công và
nổi dậy trong
Huyện ủy và Bí thư
Đảng bộ,
Chi bộ
các cơ quan, đơn vị
các xã. Hội nghị Huyện ủy Hương Thủy
nhận thức sâu sắc thêm vị trí cánh Nam là
nơi tập trung
cơ quan
đầu não của ngụy
quyền,
cơ quan quân sự Mỹ, căn cứ
Phú Bài, cảng
Thuận An... là nhiệm vụ nặng nề
của huyện
Hương Thủy đối với cánh Nam và đối với nhiệm vụ tiến công, nổi dậy giành
quyền làm
chủ của nhân
dân trong huyện.
Do
Các xã đã khẩn trương chuẩn
bị địa bàn, hành
lang để lực lượng tiến công vào các
mục tiêu: chuẩn
bị lương thực hậu cần tiếp tế, nuôi dưỡng bộ đội, phục vụ thương
binh, tổ chức các
đoàn dân
công đưa đạn,
gạo về phía
trước, chuẩn bị
hoa tiêu
dẫn cánh quân phía Nam vào thành phố... Các
xã cũng đã tăng cường đoàn viên thanh niên
vào các đội công tác nội thành. Tại vùng căn cứ của huyện, trường Đảng tỉnh đã mở nhiều
lớp tập huấn cho cán
bộ Quân
dân chính 2 huyện, và thành
phố Huế. Huyện cũng mở các lớp
cho cán
bộ cơ sở. Hàng
ngàn cán
bộ đã tham
gia tập
huấn cho cán bộ thành, huyện,
chưa kể
Thành đội, Huyện đội tổ chức huấn luyện cách đánh
trong thành phố.
Trong
quá trình
chuẩn
bị, Huyện ủy Hương Thủy
đã giữ
được tính nguyên tắc
trong công tác tổ chức, chỉ đạo nên vẫn giữ được yếu tố bí mật,
bất ngờ hoàn toàn; đồng thời tạo được niềm tin và khí thế ra trận cho cán bộ,
chiến
sĩ, nhân
dân trong toàn huyện, ở vùng giải phóng cũng
như cơ sở vùng tạm
bị chiếm.
Sau
chưa đầy một tháng chuẩn
bị sôi nổi, chu
đáo, bí mật ở
chiến
khu; lặng
lẽ, tin tưởng,
an toàn ở đồng bằng Chiều
30-1-1968, Mặt trận
cánh Nam làm lễ
xuất quân
tại cánh rừng Hương Thủy. Hàng ngàn người
trong các
đơn vị
vũ trang,
chính
trị lên đường theo lời thơ chúc Tết hào
hùng của Bác Hồ:
"Xuân này hơn hẳn mấy Xuân qua
Thắng trận tin vui khắp nước
nhà
Nam - Bắc thi đua đánh giặc Mỹ
Tiến lên!
Toàn thắng ắt về ta".
Từ
Hương Thủy phải vượt qua sông Hương ở đoạn thôn
Đình Môn và qua nhiều làng mạc, núi
đồi, đường xe. Cánh quân phía Nam đã bị máy bay bắn ở bãi tranh
Lương Miêu, bị pháo dừng
lại gần 2
tiếng
đồng hồ, bị thương vong 20 đồng chí, bọn biệt kích chặn
đánh ở cầu Lim...
Các lực
lượng đã vượt qua trở ngại, sau đó vượt sông an toàn bằng các bọc ni lông, bằng bè
chuối
dân kết sẵn. Đánh địch
ở cầu Lim,
tiếp tục
hành quân tiếp cận mục
tiêu đúng giờ G. Lực lượng hoa tiêu
cánh Nam cán bộ đội
công tác, đội biệt động và cơ sở cách mạng
ở Hương
Thủy đã tiến vào các mục tiêu đã quy định.
Thành
công của cuộc
hành quân cánh
Nam kết thúc
giai đoạn chuẩn
bị đã là thành công một nửa nhiệm vụ chiến dịch của lực lượng cánh
Nam.
2 giờ 33 phút sáng ngày 31-1-1968,
sau khi
súng lớn
của ta đặt
ở bãi Đình Môn bắn vào căn cứ địch sư dù 101 ở ấp 5, căn cứ
Phú Bài, khu Tam giác, các lực lượng cánh
Nam đã
tiến vào các mục tiêu quy định
và phát triển thế tiến công.
Từ
ngày đầu, bộ đội ta đã vượt
qua mọi trở ngại,
sự phản
kích của địch, dũng cảm xông lên,
tiến công làm thiệt
hại nặng trung đoàn 7
thiết giáp
ngụy ở Tam Thai, chúng không thể sử dụng sức mạnh
của binh chủng này trong trận
Huế, tiêu diệt tiểu đoàn quân vận
ở Nam Giao,
đánh chiếm căn cứ quân cụ Lê Lai, chỉ huy
sở tiểu đoàn bình định, tỉnh đoàn bảo an,
tiêu diệt sở chỉ huy
cảnh sát dã chiến, chiếm khu vực cầu Kho Rèn, ngã
Sáu, đánh
phá đài phát thanh,
tiêu diệt đại
đội Nam Triều Tiên ở khu vực
An Lăng, đánh bọn địch ở Phước
Quả, Trường sắc tộc, đánh chiếm
khu Nhà
ga, đánh
tiểu đoàn công binh ở Bồ Ghè, tiến công khách
sạn Mỹ - Thuận Hóa và các tiểu đoàn ngụy ở Tam Đông, tiến công và
chiếm lĩnh cơ quan
đầu não
nó y quyền Thừa Thiên Tòa tỉnh trưởng; Tiểu
khu Thừa
Thiên và cơ quan đại diện Bắc
trung nguyên Trung phần
của ngụy quyền Sài Gòn, giải phóng nhà lao Thừa Phủ, nhà
Lao Tạm đưa
hơn 2.000
người bị địch giam ra ở chùa Tường Vân,
chùa Từ Đàm.
Phối
hợp với đòn tiến công mãnh liệt ở nội thành Huế,
quân dân Hương Thủy đã
tiến công
nổi dậy dồn dập:
Sáng
31-1-1968, đội biệt động huyện cùng với bộ đội đặc công thành
phố tiến công địch
từ miếu
Đại Càn đến hữu
ngạn cầu An
Cựu và chiếm giữ cầu An Cựu.
10 giờ sáng 31-1 địch tập trung lực lượng
phản kích chiếm lại cầu. Chiến sĩ biệt
động, đặc công đã anh dũng chiến đấu bắn cháy
3 xe M41, M113, diệt nhiều tên địch và
giữ vững vị trí
chiến đấu ở
cầu An Cựu.
Các
đội biệt động
và du kích xã đã đánh địch liên
tục ở Thủy Dương, Mỹ Thủy
diệt 30 tên Mỹ ngụy, tiến đánh địch ở Cầu Lòn, diệt 1
trung đội
dân vệ, tiêu
diệt 1 đoàn bình
định ở đường
Huyền Trân Công
Chúa, làm chủ
một vùng
từ cầu Lòn đến Long Thọ. Một tổ du kích xã Thủy An do đồng
chí Thảo Bí
thư chi bộ chỉ huy đánh
chiếm chi khu quận
3, bắt sống một xe cảnh sát dã
chiến 6 tên, phát triển nhanh lên
đường Lý Thường
Kiệt phối hợp
chiến đấu với
tiểu đoàn
4.
Bộ
đội địa phương và du kích
xã Hải
Thủy, Hưng Lộc đã bao
vây lô
cốt 18 Phú
Bài cầu An Nông diệt nhiều tên buộc
chúng phải co
cụm trong
đồn, tạo thế cho nhân
dân Hải Thủy, Hưng Lộc nổi dậy tiến công địch làm cho tiểu đoàn 4
ngụy hoảng
sợ chạy lên An Cựu. Địch
ở đồn Thanh
Thủy chánh khiếp vía trước
sức tiến công của quân dân ta ở nội, ngoại thành, đã bỏ đồn tháo chạy về Phú
Bài. Địch ở Phú Bài chạy lên An
Cựu, địch ở Thanh Thủy chánh chạy
về Phú Bài. Quân
địch chạy tốp xuôi, tốp
ngược trước sức mạnh
của Mặt trận
Huế, trước hết là đòn
tiến công nổi dậy
trên đất
Hương Thủy.
Ở Dạ Lê
(Thiên
Thủy) trước sức tấn công của ta, 3 đoàn
bình định và 1 đại
đội ngụy tháo chạy, vượt
qua sông
Như Ý,
vứt súng lại
trên bờ
sông, ta thu
120 khẩu; 25
tên địch
bị chết
đuối. Du kích và nhân dân các xã
đã bắt
sống 100 tên địch
cải trang
lẩn trốn để tránh ra
trận.
Ngay đợt đầu, các lực
lượng võ
trang
Hương Thủy đã
hoàn thành
các mục tiêu đánh địch, phối hợp chặt chẽ với mặt
trận nội thành,
chặn đánh
địch liên tục trên đường số I, nhiều
lần cắt đứt
ở Mỹ Thủy, Thủy Dương tạo thế cho quần chúng nổi dậy đều khắp,
mạnh mẽ.
Cùng
với tiến công
quân sự, nhân
dân trong huyện đã nổi dậy mạnh mẽ,
phục vụ chiến đấu, chiến đấu, xây
dựng chính
quyền
cách mạng Xã Thủy Xuân, Thủy Biều là chỉ huy sở
Mặt trận
cánh Nam.
Trong
tiến công địch, quân dân Hương Thủy đã làm tan
rã 3 tiểu
đoàn ngụy, các đoàn bình định, các trung đội nghĩa quân, các
ban ngụy quyền xã, toàn bộ lực lượng phòng về dân sự
hóa
vệ
dân sự;
bắt sống và
buộc ra trình diện chính quyền
cách
mạng hàng ngàn tên ngụy
quân, ngụy quyền; đánh
thiệt hại nặng quận lỵ
Hương
Thủy, Nam Hòa. Đẩy mạnh công
tác binh vận làm tan rã hàng ngũ địch, nhất là phòng vệ dân sự,
nghĩa quân, tổ chức hai trung
đội làm binh biến,
bứt rút các đồn: Bàu Sen, Xuân
Hòa, Thanh Thủy chánh.
Nhân
dân đã đóng góp tiền
của, lương thực
phục vụ sở chỉ huy và các đơn vị đóng quân trong vùng.
Mặc dầu địch
phản kích dữ dội bằng máy bay
thả bom,
pháo bắn
nát các làng, nhân dân các xã
đã cùng bộ đội đào hào công sự chiến đấu, đào hầm trú ẩn, lập nhà ăn phục vụ bộ đội đánh địch tại chỗ, lập bệnh viện dã chiến
ở xã Thủy Xuân
để cứu chữa thương binh tại mặt trận, lập bệnh xá ở Nguyên Thủy.
Nhân dân nô nức dự mét
tinh thành
lập chính quyền cách mạng, học tập các chính sách
của Mặt trận
Dân tộc giải phóng
miền Nam Việt Nam. Ủy ban Nhân
dân cách mạng huyện Hương Thủy và
tất cả các xã trong huyện
được thành lập. Từ một số xã mở
ra thế
làm chủ những năm trước đến cuộc tiến công nổi dậy
này, các xã
của huyện
Hương Thủy từ giáp núi đến
ven biển,
sát thành
phố đều được hoàn toàn giải phóng. Lực lượng cách mạng trong huyện phát triển nhanh chóng
300 thanh niên đã
xung phong
tham gia Quân giải phóng, vào
bộ đội địa phương huyện, du kích xã
ngay giữa cuộc chiến đấu. Các xã đều
có từ 1 đến
2 trung
đội dân
quân du kích. Các buổi lễ tuyên
thệ nhận trách nhiệm trước Tổ quốc, trao
súng, nhận súng
cho thanh niên
tham gia du
kích rất sôi
nổi, khí thế.
Các
đội du kích
mới hình
thành đã chiến đấu dũng
cảm, lập
công xuất sắc. Tiểu đội
du kích xã
Thiên
Thủy gồm 11 cô gái thôn Vân
Thê từ
chỗ nhận nhiệm vụ bắc cầu tre
qua sông Như Ý
phục vụ bộ đội hành quân, đã phát triển
lên Vân Dương phối hợp với Tiểu đoàn 10 đánh lui 1 tiểu đoàn Mỹ, được tặng danh hiệu vẻ vang: Tiểu
đội 11 cô gái sông Hương
Bộ
đội địa phương huyện từ chỗ một đại đội thiếu đã xây
dựng được 2
đại đội,
quân số đúng theo quy định biên chế của 1 đơn vị
đại đội
Ủy
ban Mặt trận Dân tộc giải phóng các xã
và các đoàn thể: Đoàn thanh niên
nhân dân cách mạng,
Hội phụ nữ giải
phóng, Hội nông
dân giải phóng
được củng cố ở xã đã thành
lập từ trước và tổ chức
thành
lập ở các xã
mới giải
phóng.
Chính
quyền cách mạng huyện và các
xã được nhân dân
ủng hộ, tin cậy, đã làm
nhiệm vụ tổ
chức chiến
đấu, quản lý các mặt công
tác trong xã. Ủy ban nhân dân cách
mạng huyện đã tổ chức đưa hơn 200 thùng sắn khô từ miền núi về hỗ
trợ nhân dân các xã thiếu
gạo do thiếu dự trữ nên khi vào
cuộc chiến đấu không mua được
gạo từ Huế và các thị trấn. Đồng thời huyện
cũng đã
xuất kho hơn
100 tấn lương thực cấp cho dân
suốt gần 1 tháng, tiếp tục vận chuyển
gạo dự trữ
lên Hội đồng tiền phương cùng với một số tiền góp phần
bảo đảm cho cuộc tổng tiến công nổi dậy.
Ngày
24-2-1968, sau 25 ngày đêm tiến công nổi dậy làm
chủ thành phố Huế và 2 huyện
ngoại thành,
thực hiện
lệnh của Bộ chỉ huy Mặt trận Huế,
các đơn vị làm nhiệm vụ
ở nội
thành rút ra khỏi thành phố. Ở Hương Thủy, Ban Chỉ
huy Mặt trận
cánh Nam và các
đơn vị cùng số thương binh
được nhân
dân các xã hỗ trợ, phục vụ công tác tổ chức hành quân
về căn cứ được nhanh chóng,
an toàn.
Trong cuộc tổng tiến công và nổi dậy đầu Xuân
1968 ở Huế, Đảng bộ
và nhân
dân Hương Thủy
đã hoàn
thành Thiên-Huế kế hoạch
tiến công
nổi dậy do Khu ủy Trị giao,
trong đó có những chỉ tiêu vượt mức, một số công giao, trong đó có những chỉ tiêu tác đạt yêu
cầu cao, cơ bản
toàn diện. Hương Thủy đã góp phần xứng đáng
trong chuẩn bị chiến
trường, bảo đảm cuộc hành quân hàng nghìn người bí mật,
bất ngờ
và an toàn, đưa chiến tranh nhân dân trong
huyện phát triển lên một bước mới.
Thắng
lợi của cuộc tổng tiến công nổi dậy ở Huế -
Xuân 1968 đã "mở đầu xuất sắc
cuộc tiến công nổi dậy đồng loạt của miền Nam anh
hùng, bắt
đầu chuyển
cách mạng miền Nam sang
thời kỳ giành thắng lợi quyết
định", là thắng lợi có ý nghĩa chiến lược góp phần đánh
bại chiến lược chiến tranh cục bộ của Mỹ, buộc Mỹ
phải xuống
thang chiến tranh phá hoại miền
Bắc, phải chịu đàm
phán ở Hội nghị Pari.
"Lịch sử oanh liệt của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước của dân tộc ta mãi mãi ghi bằng chữ vàng những chiến công hiển hách của quân và dân Thừa Thiên-Huế anh hùng" (xã luận báo Nhân dân số 5069 ngày 27-2-1968).
Nguồn lịch sử Đảng bộ Hương Thủy tập 1. Trong quá trình chuyển từ sách giấy sang bản số sẽ có một số lỗi không mong muồn mà chúng tôi chưa phát hiện kính mong bạn đọc thông cảm bỏ qua
