“Theo đuôi quần chúng” gây ảnh hưởng xấu đến việc hoàn thành nhiệm vụ của tập thể, vì thế, phải kiên quyết ngăn chặn, loại bỏ. Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ rõ: Học hỏi quần chúng, nhưng “tuyệt đối không nên theo đuôi quần chúng”(1); “không phải dân chúng nói gì, ta cũng cứ nhắm mắt theo”(2).
Theo đó, các cấp ủy, tập thể, đơn vị phải chú trọng học tập đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, cũng như cần thực hiện tốt nguyên tắc tập trung dân chủ, nghiêm khắc tư soi, tự sửa: có phong cách gần dân, nhưng không “mị dân”, không “theo đuôi quần chúng”, không rơi vào “chủ nghĩa dân túy”. Điều đó bảo đảm xây dựng được cấp ủy, tập thể, đơn vị trong sạch, vững mạnh, đoàn kết, thống nhất, có đủ năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu để hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao.
Tuy nhiên, trong thực tế, vẫn
có sự lầm lẫn nhất định giữa phương thức dân chủ với một biểu hiện có vẻ như là
phương thức dân chủ: Đó chính là tệ “theo đuôi quân chúng”. Hai khái niệm này,
về bản chất, là khác xa nhau. Theo Từ điển Tiếng Việt, “Phương thức công tác
dân chủ” là việc “tôn trọng và tạo điều kiện để mọi người tích cực thảo luận và
tham gia quyết định các công việc chung”, trong khi đó, “Theo đuôi quần chúng”
là việc người lãnh đạo làm theo số đông “một cách thụ động, thiếu suy nghĩ
riêng(3).
Một số biểu hiện của tệ “theo
đuôi quần chúng” trong thực tế ở một số cơ quan, đơn vị là Người lãnh đạo dựa dẫm
vào cấp dưới, không có chính kiến rõ ràng trong điều hành công việc, không tạo
lập được văn hóa công vụ của tổ chức; có quan hệ khăng khít quá mức với cấp dưới,
ứng xử với cấp dưới, đồng nghiệp theo cách “chiều lòng” theo một số sở thích,
nguyện vọng không chính đáng, không hợp pháp làm ảnh hưởng đến công việc chung;
để cho cấp dưới làm những việc vẫn thuộc thẩm quyền của cá nhân người lãnh đạo;
hùa theo số đông một cách vô nguyên tắc;…
Sự phân biệt giữa phương thức
làm việc dân chủ và tệ “theo đuôi quân chúng” không hề khó, bởi chúng đều có nội
dung và đặc điểm nhận dạng cụ thể, rõ ràng. Thế nhưng, tại sao đôi lúc trong thực
tế, ta vẫn bắt gặp sự lẫn lộn giữa phương thức làm việc dân chủ với những biểu
hiện của tệ “theo đuôi quân chúng”? Nguyên nhân của thực được xem xét từ 3 yếu
tố chủ yếu: Thứ nhất, trình độ chính trị của người lãnh đạo. Thứ hai, tính cách
của người lãnh đạo. Thứ ba, động cơ làm việc của người lãnh đạo.
Về nội dung thứ nhất, trình độ
chính trị của người lãnh đạo thể hiện qua tư duy nhận thức, tư tưởng chính trị
và hành động thực tế của người đó. Trình độ chính trị của người lãnh đạo được
rèn giũa và nâng lên thông qua sự tích lũy về kinh nghiệm chuyên môn cũng như
trải nghiệm về cuộc sống. Tuy nhiên, một khi trình độ chính trị của người lãnh
đạo
Tuy nhiên, một khi trình độ
chính trị của người lãnh đạo còn khiếm khuyết, chưa hoàn thiện thì sẽ chưa dù
năng lực để nhận thức, tách biệt một cách rạch rồi giữa phương thức làm việc
dân chủ với những biểu hiện của tế “Theo đuổi quân chủng” Trình độ chính trị
không vùng có thể dẫn đến biểu hiện, hệ lụy của một trong hai thái cực. Hoặc
cũng nhắc, có độc; hoặc chỉ “theo chuối quần chúng”.
Ở khía cạnh thứ hai, có nhiều
người bản tính xuấ xỏa, không có đủ sự quyết đoán cần thiết ở cương vị lãnh đạo;
hoặc chủ không đủ năng lực công tác, nhưng vì lý do nào đó, họ vẫn được bổ nhiệm
làm lãnh đạo. Khi họ điều hành công việc sẽ dễ dẫn tới “theo đuổi quần chúng”,
đánh mất vai trò lãnh đạo của người đứng đầu. Nguyên nhân của tình trạng này là
do đôi khi công tác đánh giá, bồi dưỡng và sử dụng cán bộ còn có hạn chế, thiếu
sót. Vì thế nên chưa chọn lựa được người đứng đầu có đủ tư chất cũng như năng lực,
trình độ chuyên môn; do vậy ảnh hưởng đến sức mạnh của tập thể trong thực hiện
nhiệm vụ chính trị.
Đối với khía cạnh thứ ba, “theo
đuôi quần chúng” còn thể hiện sự suy giảm đạo đức cách mạng của người lãnh đạo.
Vì tính toán cá nhân mà họ hùa theo nguyện vọng không chính đáng của một số cả
nhân có những suy nghĩ không dùng dần, thiếu trách nhiệm; thậm chí, có người
lãnh đạo còn cố tình hướng lái suy nghĩ của tập thể theo hướng có lợi cho mình,
để rồi lấy lý do là “căn cứ vào nguyện vọng của số đông” để đưa ra những quyết
định nhằm trục lợi cho bản thân và “nhóm lợi ích”.
----------
(1), (2) Hồ Chí Minh: Toàn tập,
Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011,t.5, tr 338, 337 (3) Viện Ngôn ngữ
học: Từ điển Tiếng Việt, Nxb. Đà Năng - Trung tâm Từ điển học, 2002, tr. 246,931,
Hoàng Việt – Tạp chí Cộng sản số 1.023 (10/2023)
